Çin’de tepki büyüyor! / Bekir ŞİRİN

Doğu Türkistan’daki Çin mezalimi bitmek bilmezken Doğu Türkistan’ın merkezi konumundaki Urumçi’de büyük bir dram yaşandı. Urumçi’de Kovid-19 bahanesiyle karantina altında tutulan ve giriş çıkışa izin verilmeyen bir binada çıkan yangında 44 Uygur Müslüman Türk’ü yanarak rahmet-i Rahman’a kavuştu. Tianşan ilçesindeki apartman kompleksinde 24 Kasım’da bir dairedeki elektrik kaçağından çıktığı sanılan yangında yaşanan can kayıplarının ardından Çin’e tepki yağdı.

 

Urumçi’de yangının çıktığı apartmanda yaşayanların karantina nedeniyle evlerini terk edemediği, itfaiye ekiplerinin metal bariyer ve engellerle çevrili komplekse giremedikleri için yangına zamanında müdahale edemediğine ilişkin bilgiler ve itfaiye ekiplerinin yangına müdahalede gecikmesi, izolasyon bariyerlerinin engel olması nedeniyle apartman kompleksinin içine girmeyen itfaiye aracının sıktığı tazyikli suyun binaya erişemediğini gösteren videoların sosyal medyada yayılması Çin’e yönelik tepkileri artırdı. Çin’e yönelik protestoların bir adresi de İstanbul oldu. İstanbul’daki Çin Konsolosluğu önünde bir araya gelen Uygurlar, Çin mezalimini protesto etti ve başta Türkiye olmak üzere, uluslararası kuruluşları Çin’deki zulme karşı harekete geçmeye çağırdı. 

 

 

Uygur gazeteci Muhammet Ali Atayurt, konuya ilişkin olarak, “Sıfır Kovid bahanesiyle yüz binlerce insanı evlerine kilitleyen Çin rejimi, 44 Uygur Türkü’nün kendi evinde diri diri yanarak ölümüne sebep oldu. Çıkan yangında kapıların dışarıdan kilitli olması sebebi ile evlerinden kaçamayan tamamı Uygur Türkü 44 kişinin hayatını kaybetmesi üzerine, kendi akıbetlerinin de aynı sonuçlanmasından endişe eden çok sayıda yerleşimci Çinli ve yerli halk, Çin rejimine ve sonu bitmeyen karantina zulmüne karşı ayaklandı. Doğu Türkistan’ın farklı şehirlerine yayılan karantina karşıtı eylemler, Hoten, Aksu, Kaşgar, Korla ve Gulca şehrinde sokaklara insanları doldurdu ve halk ile beyaz tulum giyen polis güçlerinin karşı karşıya geldiği gözlemlendi. ‘Karantinaya hayır’ vurgusu yapılan eylemde Çinli yetkililer, protestoda bulunan Uygur Türklerine engel olmaya çalıştı. Ancak işin içine dahil olan yerleşimci Çinlilerin öne çıkması, kitlesel olarak Uygurların hedefe alınmasını azalttı. Ancak 26 Kasım itibarıyla Urumçi ve Doğu Türkistan genelinde geniş çaplı tutuklamalar başladı” diye konuştu.

 

 

Muhammet Ali Atayurt, “Urumçi’de başlayıp bütün Çin’e yayılan toplumsal hareketlilik devam ederken, tutuklamalara ‘sivil itaatsizlik’ ve ‘internette dedikodu yayma’ sebebi gerekçe gösterildi. 44 kişinin öldüğü yangına karantina tedbirlerinin yol açtığı iddiası yeni bir protesto dalgasını tetikledi. Urumçi’de başlayan gösterileri müteakip Şanghay’dan, Pekin’den, Çengdu’dan ve Vuhan’dan protesto haberleri geldi. Özellikle de Çin genelinde 103 üniversiteden öğrencilerin protestolara dâhil olduğu bildirildi. Çin’in en kalabalık kenti Şanghay’dan gelen görüntülerde Çinlilerin ‘Urumçi Orta Yolu’ caddesinde toplanarak ‘Xi Jinping istifa! Çin Komünist Partisi devrilsin! Urumçi’de tam kapanma kalksın. Xinjiang’a özgürlük!’ sloganları atarak Doğu Türkistan’daki faciadan hükümeti sorumlu tuttu. Protestolar devam ederken simge haline gelen ‘Urumçi Orta yolu’ caddesindeki tabela alelacele kaldırıldı” ifadelerini kullandı.