SINIRLARI KALDIRMAK!

Tarih sınırları kaldıran ve bu sayede tarihin akışını değiştiren sayısız olaylarla doludur.

Bu sürecin ilk örneklerinden biri insanların atı evcilleştirmesiyle başladı. “Bugünün güneybatı Rusya’sının kuzey Kafkasya bölgesinde, bazı kaynaklara göre yaklaşık 4.200 yıl önce bazılarına göre ise 6000 yıl önce insanlar atları evcilleştirdi. Vahşi atları evcilleştirmek, insanların uzun mesafeli hareket etme, savaşma, iletişim kurma ve ticaret yapma şeklini değiştirdi. Ancak bu aynı zamanda, yaklaşık 500 yıl içinde Batı Avrupa’dan Moğolistan’a kadar var olan tüm vahşi popülasyonların yerini evcilleştirilmiş kısrakların ve aygırların alacağı anlamına geliyordu” (1,2). Atı evcilleştiren insanoğlu bu sayede daha uzak mesafelere ulaşmak gibi büyük bir imkan ve iletişim alanına kavuşurken bir taraftan da fiziksel olarak iş gücünü bu hayvanlar ile görmeye başladı. Ancak bu nimetle beraber bir şey daha ortaya çıktı, evcilleşen at aynı zamanda bir savaş aracına dönüşmüş oldu ve daha uzak yerlere ulaşan insanlar, atları kullanarak birçok yeri işgal/istila edebiliyordu. Böylelikle atlar insanlar için mesafe sınırının kalkması açısından önemli bir araç haline gelmiş ancak beraberinde yeni sorunlarda ortaya çıkarmıştı.

Daha sonra insanlar taşa ve madene biçim vermeye başladılar. Bu da bir başka sınırın kalkması anlamına geliyordu. Yaklaşık M.Ö. 1000 yılında demir ve çelik üretiminin Batı Afrika, Güneydoğu Avrupa, Güney Hindistan ve Çin’de eş zamanlı olarak keşfedilmesi(3) ile birlikte insanoğlu yaşadığı doğaya artık daha fazla hükmetmeye başlıyordu. İnsanlar çeşitli madenleri demiri bakırı işleyerek kendilerine fayda sağlayan araçlar haline dönüştürüyorlardı. Bir başka sınırda aşılmış ama bununla beraber bu aynı zamanda yeni savaş araçlarının ortaya çıkmasına, insanların bu yeni araçları kullanarak birbirine zarar vermesi de kaçınılmaz olmuştu.

Tarihsel süreç yaşam içerisinde bu tarz sınırları kaldıran ya da sınırların aşılmasına imkan sağlayan çeşitli dönüm noktaları ile doludur. Bunlardan bir diğeri de dünya tarihinin dönüm noktalarından biri olan coğrafi keşiflerdi. Coğrafi keşifler dünya tarihinin en önemli kırılma noktalarından bir tanesi olmakla beraber aynı zamanda “sömürgecilik” tarihinin de başlangıcı olarak değerlendirilebilir. Çünkü gemileri kullanarak yeni kıtaları, yeni kara parçalarını keşfeden beyaz Avrupalılar gittikleri yerleri, kendi ülkeleri açısından bir zenginlik ve refah aracına dönüştürürken oradaki yerli halk açısından da adeta bir zulüm ve işkence sürecini başlatmıştır. Büyük gemilerle yapılan bu keşifler sayesinde kalkan sınırlar, Avrupa’yı ve onun  “seçkin halkaları” için zenginlemeye neden olurken, Amerika, Afrika, Avusturalya ve Asya’da kendi halinde yaşan haklar açısından ise kan ve gözyaşı tarihi olarak yazılmıştır.

Atların evcilleştirilmesinden coğrafi keşiflere sonrasında ise sanayi devrimine kadar ortaya çıkan her yeni gelişme insanlar açısından yeni bir sınırın geçilmesi anlamına geliyordu. Ancak geçilen bu her yeni sınır insanlık için çeşitli kazanımlar getirmekle birlikte doğal olarak sahip oldukları birçok değerin/birikimin de yitilmesine neden oluyordu.

Bu sürecin en önemli dönüm noktalarından biri şüphesiz dijital devrimin başlangıcı olan bilgisayarın icat edilmesiydi. 1642’de Pascal’ın hesap makinesi ile başlayan, 1820’li yıllarda Charles Babbage’nin fark motoru ile devam den süreç Aiken’in 1937’de ilk otomatik elektromekanik bilgisayarı icat etmesi ile yeni bir boyut kazanacaktı. İkinci dünya savaşı sonrası hızla ilerleyen bu süreç 1981 yılında ilk taşınabilir bilgisayarın satışına kadar uzanmış ve sorasında bu teknoloji hızla gelişerek interneti ve yapay zeka teknolojisini üretmiştir(4). Bu üretim yeni bir sınırın daha kalması anlamına geliyordu. İnsanlık bilgisayar ve internet ile birlikte zaman ve mekan kavramlarına yeni bir boyut kazandırmış, yapay zeka ile birlikte artık insan ve makine arasındaki sınırlar kaldırılmaya başlanmıştı.

Dijital devrim birçok alanda hayatı kolaylaştırıp insanlık yararına sonuçlar ortaya çıkarsa da beraberinde yeni sorunları da getirmeye başlamıştı. Artık insanların yaptığı birçok şeyi yapay zeka teknolojisine sahip makineler yapıyor, fabrikalarda insanlar yerine bu “akıllı mekanik canlılar” yer buluyordu. Yani bir taraftan makineler insanlara benzerken asıl tehlike diğer tarafta ortaya çıkıyor ve insan ile makine arasında kalkan sınır inşaların da makinelere benzemesine neden oluyordu. Tıpkı bir makine kontrol edilir gibi insanların algıları yönetiliyor, tercihleri şekillendiriliyor ve kendini özgür sanan köleler/robotlar oluşturuluyordu. Belki de posthümanist dönemin dönüştürülmüş insanı böyle bir şey olmalıydı.

Ancak bu dönüşüm sadece organik canlıların mekanikleştirilmesi ile sınırlı kalmayacak gibi görünüyor. Zira insan ile makine arasında kalkan sınırlar ısrarla insana ait biyolojik özelliklerin de ortadan kaldırılmasına neden oluyor ve insanoğlu yaptıkları ile artık bizatihi kendi varlığını tehdit ediyor.

Asıl soru şu; dijital devrimle ortaya çıkan ve insana ait birçok sınırı kaldıran bu süreç için sıradaki hedef kadın ve erkek arasındaki sınırın yani cinsiyetin de ortadan kaldırılması olabilir mi?

KAYNAKLAR

1.https://arkeofili.com/atlarin-ilk-evcillestirildigi-yeri-ve-zamani-artik-biliyoruz/

2.https://www.bbc.com/turkce/haberler/2012/05/120508_horse_taming#:~:text=Genetik%20bir%20ara%C5%9Ft%C4%B1rman%C4%B1n%20sonucuna%20g%C3%B6re,Avrupa%20ve%20Asya'ya%20yay%C4%B1ld%C4%B1lar.

3.https://metaldunyasi.com.tr/tr/guncel/86/demir-ve-celik-uretiminin-kisa-bir-tarihcesi.html#:~:text=Demir%20ve%20%C3%A7elik%20%C3%BCretiminin%20ba%C5%9Flang%C4%B1c%C4%B1,e%C5%9F%20zamanl%C4%B1%20olarak%20%E2%80%9Cke%C5%9Ffedildi%E2%80%9D.

4. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/bilgisayar-kim-ne-zaman-icat-etti