metrika yandex
  • $32.63
  • 35.2
  • GA17640

Haberler / Yazı Dizisi

LANZAROTE SÖZLEŞMESİ’NİN HUKUKİ TAHLİLİ- 3/Cinsel İstismar - Av. Ebubekir Esad BAŞ

04.06.2020

Madde 10 – Ulusal koordinasyon ve iş birliği tedbirleri

2 Tarafların her biri:

a. Çocuk haklarının yaygınlaştırılması ve korunmasına yönelik bağımsız yetkili ulusal veya yerel kurumların kurulması veya belirlenmesi ve bu kurumlara spesifik kaynaklar ve sorumluluklar verilmesinin sağlanması için;

b. Kişisel veri korumanın gereklerine gereken saygı gösterilmesi kaydıyla, çocukların cinsel suiistimali ve cinsel istismarı olgusunun gözlemlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla, sivil toplumla işbirliği içinde, ulusal veya yerel düzeylerde veri toplama mekanizmaları veya merkezleri kurulması veya belirlenmesi için; gerekli yasal veya diğer tedbirleri alacaktır.

Madde 10 Tahlili:

Sözleşmenin onuncu maddesinin b bendinde sivil toplumla iş birliği içerisinde olma, yerel düzeylerde de veri toplama mekanizmaları kurma yükümlülüğü getirilmiştir. Bu doğrultuda Türkiye’de 28 Kasım 2013’de ilk olarak Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Paktı’na imza atmıştır.

Madde 18 – Cinsel istismar

1. Tarafların her biri, aşağıdaki kasti davranışların suç teşkil etmesinin sağlanması için gerekli yasal veya diğer tedbirleri alacaktır:

a. ulusal yasanın ilgili hükümlerine göre cinsel faaliyet için yasal yaşa ulaşmamış bir çocukla cinsel faaliyetlerde bulunmak;

b. çocukla aşağıdaki koşullarda cinsel faaliyetlerde bulunmak:

*  baskı, zorlama, tehdit kullanılması veya, 

*  aile içi de dâhil olmak üzere, tanınmış bir güven, otorite veya nüfuzun suiistimal edilmesi veya,

*  çocuğun, zihinsel veya fiziksel bir engeli veya bağımlı durumda olması nedeniyle, özellikle zayıf durumunun suiistimal edilmesi.

2. Yukarıdaki Madde 1 maksadıyla, tarafların her biri, çocukla hangi yaşın altında cinsel faaliyetlere girişilemeyeceğine karar verecektir.

3. Madde 1.a hükümlerinin, küçük yaştaki çocuklar arasındaki, karşılıklı rızaya bağlı cinsel faaliyetleri düzenleme amacı bulunmamaktadır.

Madde 18 Tahlili:

Sözleşmenin cinsel istismar başlıklı 18.maddesi, kasıtlı olarak gerçekleştirilen bazı fiillerin suç olarak telakki edilebilmesi için Taraf Devletlere gereken hukuki üzenleme, yaptırım ve tedbirleri almalarını istemektedir.

1. Fıkranın a bendi, cinsel faaliyet için yasal yaşa ulaşmamış bir çocukla yapılan cinsel faaliyetten bahsetmektedir. Burada ‘yasal yaş’ kavramından kasıt cinsel rıza yaşıdır. Yani yasal yaşa/cinsel rıza yaşına ulaşmış ama hala çocuk olan bir bireyin cinsel ilişkide bulunabilmesine imkân tanıyan bir maddeden söz etmekteyiz.

Hiç şüphesiz burada Lüksemburg Raporu’nda yer alan şu çarpıcı ifadelere yer vermek yerinde olacaktır:

Lanzarote sözleşmesi ve pek çok ulusal hukuk sistemi akranlar (18 yaşın altında) arasındaki cinsel ilişkilerle, bir çocukla yetişkin arasındaki cinsel ilişkiler arasında ayrım gözetir. Çocuğun gelişim halindeki yeteneklerinin tanınması ve cinsel rıza yaşına gelmiş çocukların cinsel ilişkiye hakkı olduğunun (bu ilişkilerin sömürücü ya da istismarcı nitelik taşımaması koşuluyla) kabulü açısından Lanzarote Sözleşmesi, Taraf Devletlerin belirli davranışları suç sayma yükümlülüğüne istisna getirmiştir.

Bu amaçla “çocukla cinsel aktivitelerde yer almanın yasak olduğu yaş” ya da “cinsel aktiviteler için yasal yaş” gibi atıflarda bulunulmuştur. (Maddeler 18(1)(a) ve 23).

Dolayısıyla, örneğin cinsel rıza yaşının üzerindeki bir çocuğun teşvik edilmesi kendi başına mutlaka suç oluşturan bir fiil demek değildir (ancak koşullara göre böyle de olabilir). Ayrıca Devletler, cinsel rıza yaşına erişmişse çocuğun cinsel istismar ya da cinsel aktivitelere tanık olmasına yol açmayı suç saymama kararı verebilir (çocukların kötü yola sevk edilmesi Madde 22).

Son olarak Lanzarote Sözleşmesi Taraf Devletleri, cinsel rıza yaşına ulaşmış çocuğun rızasıyla üretilmesi ve yalnızca kişisel kullanımla sınırlı kalması durumunda pornografik materyalin üretilmesini ya da bulundurulmasını suç saymayabilir

[Madde 20(3)].

Gayet açık ve anlaşılabilir olan bu ifadelerden sonra madde tahliline devam edecek olursak;

18. maddenin 2. Fıkrası Taraf devletlere, çocukla hangi yaşın altında cinsel faaliyetlere girişilemeyeceğine karar vermeleri gerektiğini öngörmektedir. Zaten Lüksemburg Raporu’nda da belirtildiği üzere Lanzarote Sözleşmesi cinsel rıza yaşının belirlenmesi konusunda sessiz kalıp bu konuyu Taraf Devletlerin yasal düzenlemelerine bırakmaktadır. Bu aynı zamanda çocuğun hangi yaşın üstünde herhangi bir cinsel faaliyet ve aktiviteye katılabileceğinin belirlenmesini de öngörmektedir ki zaten en tehlikeli ve en dikkat çekici nokta burasıdır.

Hemen burada bazı Taraf Devlerin kendi mevzuatında belirledikleri cinsel rıza yaşına bir göz atalım:

Japonya: 13

Belçika: 14

Avusturya: 14

Almanya: 14

İtalya: 14

Fransa: 15

Yunanistan: 15

İngiltere: 16

İspanya: 16

Lüksemburg: 16

İrlanda, Malta ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi: 17

Türkiye’de cinsel rıza yaşı nedir ?

Türkiye’de Türk Ceza Kanunu’nda yer alan ve ‘Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu’ başlıklı 104. Madde bu konuya açıklık getirecektir.Söz konusu madde aynen şu şekildedir:

Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu

TCK Madde 104

(1) Cebir, tehdit ve hile olmaksızın, on beş yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunan kişi, şikayet üzerine, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Suçun mağdur ile arasında evlenme yasağı bulunan kişi tarafından işlenmesi halinde, şikayet aranmaksızın, on yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Suçun, evlat edineceği çocuğun evlat edinme öncesi bakımı üstlenen veya koruyucu aile ilişkisi çerçevesinde koruma, bakım ve gözetim yükümlülüğü bulunan kişi tarafından işlenmesi halinde şikayet aranmaksızın ikinci fıkraya göre cezalandırılır.

Görüldüğü üzere, on beş yaşını doldurmuş ve on sekiz yaşından küçük olan iki çocuk arasında karşılıklı ve rızaya dayalı cinsel ilişkiyi yaptırım altına almayan bu madde, on beş yaşını doldurmuş ama on sekiz yaşından küçük bir çocuk ile karşılıklı rıza dahilinde on sekiz yaşından büyük bir yetişkin birey arasında yaşanan cinsel ilişki suçunu ‘şikayet şartında da bağlayarak’ yaptırım altına almıştır.

Bu maddeye dayanarak T. C. Devleti’nin cinsel rıza yaşı ‘15’ diyebiliriz.

Yine 18.maddenin 3. Fıkrası cinsel rıza yaşına/yasal yaşa ulaşmamış küçük çocuğa karşı büyük bireylerin cinsel faaliyette bulunma fiilinin yasaklanması gerektiğini fakat cinsel rıza yaşına ulaşmamış ‘küçük çocukların’ birbirleri ile rızai her türlü cinsel ilişki ve aktivitelerine yönelik yaptırım öngörülmesi hususunun bu sözleşmenin çocuklara yönelik cinsel suiistimal ve istismar fiilleriyle ilgili düzenleme ve tedbir alma amacı ‘dışında’ tutulduğundan  bahsetmektedir.

Son paragrafı şu pratik örnek ile açıklayalım:

Cinsel rıza yaşının 15 olduğu bir Ülkede 14 yaşında 2 tane çocuk (kız veya erkek fark etmez) düşünelim. Bu çocuklarla yetişkin bireylerin cinsel ilişkide bulunmasının suç olması gerektiğini öngören sözleşme, bu iki çocuğun karşılıklı ve birbirleri ile rızai her türlü cinsel ilişki ve aktivitelerinin yasal yaptırıma bağlanması konusunu düzenleme amacı dışında tutmuştur.

Mesele burayla sınırlı değildir. İlerleyen maddelerde de göreceğiz ki yasal erginliğe ulaşmamış ama cinsel rıza yaşına ulaşmış bir çocuk ile her türlü küçük-büyük bireyin cinsel ilişkide bulunması da aynı şekilde bu sözleşmeye göre serbesttir, Taraf Devletlere bu konuda saklı tutabilecekleri bir hak tanınmaktadır.

Devam Edecek...

1. Bölüm

https://hertaraf.com/haber-lanzarote-sozlesmesi-nin-hukuki-tahlili-1-av-ebubekir-esad-bas-4414

2. Bölüm:

https://hertaraf.com/haber-lanzarote-sozlesmesi-nin-hukuki-tahlili-2-luksemburg-kilavuzu-ne-ifade-ediyor-av-ebubekir-esad-bas-4474

Yorum Ekle
Yorumlar
Henüz Yorum Eklenmemiş