Faraşla Süpürülmek

Her şey yolunda gibi giderken beklenmedik bir olay büyük değişimlere neden olur. Bu bir denenmedir. Söyleme, eylemin şahitlik edip edemeyeceğini görmektir.  Gerçek kimlikler böyle ortaya çıkmaktadır. “Metamorfoz/Dönüşüm” de asıl kimlikleri ortaya çıkaran bir hikâyenin anlatımdır.

            Dönüşümü yabancılaşma, kendi değerlerinin üzerini örterek onlara uygun davranamamak olarak da ortaya koyabiliriz. Yani bu bir kendinde olmama, delileşme halidir. İnsan değerlerine göre davranamadığı oranda kendinden uzaklaşmaktadır.

Kafka’nın “dönüşüm” kitabında kısa bir gezinti yapmak istersek; Anne dışında özellikle kız kardeş Grete ve sonrasında baba büyük değişim gösterir. Anne silik bir astım hastasıdır. Evde sözü geçmemektedir. Görüşlerinin bir kıymeti yoktur. Oda düzenlemesinde bu net görülür. Eşyaların nerede duracağına anne değil hep Grete karar verir. Kız kardeş evde belirleyici bir karakterdir. Böceğe dönüşen Greger Samsa için en değerli insandır. Çünkü aralarında güzel bir paylaşım vardır. Birbirlerine her türlü dertlerini anlatarak çözüm arayabilmektedirler. Fakat bu ilişkiyi test eden bir durum yaşanmış da değildir.  Zaman geçtikçe, çalışmaya başladıkça ilgisini ağabeyine karşı kaybeder. Baba da aynı duruma daha erken düşmüştür. Çalışmak zorunda kalmayı kabullenememiştir.

Kafka’ya karşı sıcak kalabilen, onun içine düştüğü bu anlaşılmaz/anlaşılamaz duruma karşı samimi tepki verebilen anne, çocuğuyla kurduğu bağlanmanın etkisinden dolayı duruma hemen müdahale etmek ister. Oğlunun ihtiyaçlarını gündem eder. Oğlu için risk almaya hazırdır. Fakat silik kişiliğinden dolayı kocasına ve kızına güç yetiremez. Onların yönlendirmesinin etkisinden çıkamaz. Takılır kalır onlara.

Yatırım çocuk yatan çocuk olduğunda çalışma sorumluluğunu omuzlamak zorunda kalan aile tutumlarını değiştirmiştir.

            Pazarlamacı olarak ailesini geçindiren Greger, o toplumda işe, patrona bakışı anlatır. İşe geç kalınmaz, hasta olmak mazeret değildir, dakik bir hareket tarzı vardır. Çalışanın dışında hayat rahattır. Zaman yavaştır. Saatlerce yatılabilir, uzun kahvaltılar yapılabilir. Tüm bunlara karşılık çalışan çalışamaz duruma düşmeye görsün. O zaman ötekileştirilir. İşe yaramaz olan “böcek” tir yaklaşımı, bir şekilde karşıya hissettirilir. Yemeklerine özen gösterilmez. Şiddete maruzdur, kapalı bir hayata mahkûm edilir. Değersizleştirilir. Değersizleştirici tutumların insanı neye dönüştürdüğünün bir anlamı yoktur. İnsan gibi davranılmadığında ortaya çıkan bir başka hayvan muamelesidir. Burada işimize yaramayana arkamızı dönme vardır. Kafka’ya işe yaramadığı düşünüldüğü için böcek gibi davranılmış o da incinmesinin ruh dünyasındaki etkisini dönüşüm kitabıyla ortaya koymuştur.

            Burada çok temel bir ironi ortaya çıkmaktadır. Böcek olan, böcekleşen Greger Samsa değil, kız kardeş Grete ve babadır. Çünkü değişen, başkalaşan, zor karşısında kabuk değiştiren, merhametten ve anlamaktan uzaklaşan onlardır. Öyle ki ortaya çıkan bu beklenmedik durum onları yakınlaştırmış ve birlikte hareket eder hale getirmiştir. İnsan görünümlü böcekler mi tehlikelidir, yoksa bir böcek mi? Ne hazindir ki insan görünümlü böcekler olan baba ve kız, böcek görünümlü Greger Samsa’yı öldürmek isteyerek işi daha da katlanılmaz hale getirmişlerdir. İşine yaramayanı yok etmeyi bir böcek bile düşünmezken insan görünümlü böcekler için bu eylem sıradan olmaktadır. Öyle ki “faraşı” ellerine alıp süpürmek için hareketlenmek, ruh dünyalarında en ufak bir sarsılma meydana getirmemektedir.