Öküzün Maskarası Olmak

Hey gidi hey, nice define avcıları, fetva verip duran bir öküze maskara oldu.

Öküz kimdir ki sen onun maskarası olasın, toprak nedir ki sen onun otu olasın.

(Mesnevi I. cilt)

Klasik doğu edebiyatında hayvanların ve bitkilerin konuşturulması, onların hallerinin misal olarak anlatılması çok eski bir edebi türdür. Bu tür daha sonra batı edebiyatına da geçmiş ve adına “fabl” denmiştir. Her hikmeti batıda arayanlarımız sayesinde biz daha çok batı edebiyatındaki fablları çocuklarımıza öğretir olduk. Lakin bu türün en iyi örneklerini doğu edebiyatında bulmak mümkündür. Mesnevi’de de bu tür hikayeler oldukça çoktur. Yukarıdaki iki beyit onlardan sadece biridir.

Bir Fars efsanesine göre: Hüsrev Perviz zamanında kraliyet ailesinden birinin düğün alayındaki gelin arabasını çeken bir öküz, yolda aniden durmuş. Bütün uğraşlara rağmen öküzü ol görüp yerinden kıpırdatamamışlar. Bunun üzerine öküzün durduğu yeri kazmışlar. Bir de ne görsünler, büyük bir hazine oracıkta yatıyor. Bu olay dilden dile dolaşarak bir efsaneye dönüşmüş.

Nice zaman sonra defineciler arasında öküzün durduğu yeri kazmak adet haline gelmiş ve defineciler, define aramaya çıkarken yanlarında öküz götürmeye başlamışlar.

Mevlana, bilgisiz ve cahil adamların sözlerine uyan kişileri, işte bu hikayedeki öküze uyan, ondan keramet bekleyen ve define bulmasını uman kişilere benzeterek eleştirir.

Bazılarımız Mevlana’yı hurafeci zannediyor. Halbuki o, aksine ilim ve hikmet ehlidir. Molla Hünkar (Mevlana), aklını kullanmayanları acımasız biçimde tenkit eder. Çünkü onlar Allah’ın kendilerine verdiği akıl nimetini kullanmadıkları ve bir çeşit “nimet nankörü” oldukları için bunu fazlasıyla hak ederler.

Mevlana’nın aklını kullanmayan sahte sofular için anlattığı “eşek gitti, eşek gitti” hikayesini de başka bir yazıya bırakalım.

Mevlana, fetva veren öküz misalini, mürşit seçme bağlamında kullanmış olsa da biz bunu seçim atmosferi içinde olduğumuz şu günlerde siyasi bağlamda kullanabiliriz.

Siyaset, kişinin kendi ve ülke menfaatini koruyacak olduğunu düşündüğü liderleri desteklemesini, onların peşine takılmasını gerektirir. Görüyoruz ki önümüzdeki seçimlerde cumhurbaşkanı adayı olarak halkın önüne başlıktakine benzer adaylar çıkarılmaktadır.

Bizler, ülkenin geleceğini teslim edeceğimiz kişinin vasıfları üzerinde kafa yormalı ve geçmişlerine bakarak bu işi becerip beceremeyeceklerini iyice gözden geçirmeliyiz. Bunun yolu da muhaddislerin cerh ve ta’dil, yönteminden başkası değildir. Yani kişinin geçmişine bakarak ülke yönetiminin üstesinden gelip gelemeyeceğini araştırmaktır.

Sözün özü, seçimlerde geçmiş zaman definecilerinin yaptığı gibi yapmamak lazım. Mazallah işin sonunda maskara olmak da var.