metrika yandex
  • $32.83
  • 35.41
  • GA17940

Âdâb-ı Muâşeret / Görgü Kuralları

MEHMET YAVUZ AY
11.01.2019

Edep; “Bir toplumda örf, âdet, ve kural halini almış iyi tutum ve davranışlar veya bunları kazandıran bilgi anlamında kullanılan terim” olarak nitelenir. (TDV İslâm Ansiklopedisi, Edep md., c. 10, s. 412)

Dilci Zebîdî, edebin, ” terim olarak, insanlar içinde eğitilmiş kişinin (edîb) eğitimle (te’dîb) kazandığı durum” demek olduğunu belirtir. (a.g.e.)

Muhammed b. Tayyib el-Fâsî, edebi, “ona sahip olan kişiyi küçük düşürücü durumlardan koruyan meleke” diye tarif etmiştir.

“8nci yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanan edep kitaplarında bu terimin iyi bir eğitimle kazanılmış karakter disiplini, takdire değer hareketler, toplum içinde çeşitli kesimlerin birbirlerine karşı takınmaları gereken ve daha sonra “âdâb-ı muâşeret” denilecek olan medenî ve ahlâkî davranış tarzları ve bu hususlarda gerekli olan pratik bilgiler hakkında kullanıldığı görülür.” (a.g.e.)

Savaşlar, terör, ekonomik darboğaz, işsizlik, göç vb. olağanüstü olaylar yaşanırken, akıntının dışına çıkıp, “nereden başlamalıyız?” sorusuna “eğitimle” diyebiliriz.

Tarihin hiçbir döneminde kötülükler eksik olmadı. İnsan; zamanı kokuttu, zemini kirletti.

 Para, silâh, teknolojik üstünlüğe sahip; “Tanrısız ve adâletsiz” ideolojisini yeryüzünün dört bir yanına egemen kılan Batının gölgesinde yaşıyoruz.

Temel değerlerine güvenini yitirmiş, yenilmiş insanlar ve toplumlar olarak galipleri taklit ediyoruz.

Şeytan ve kötülükler karşısında mücadele, Hakkı merkeze alan eğitimden geçmektedir.

Önce inanacağız…

Dünyayı değiştirmek kendimizi değiştirmekten geçer. Yanlış düşünce, inanç, tavır, hareket sorgulaması yapacağız, gücümüz yettiğince yollarımızı ayıracağız, ayrışacağız.

Kendimize soralım: “24 saatimiz nasıl olmalı?”

Çok uyuyor, çok yiyorsak azaltmaya çalışalım. Günde iki öğün yemeye gayret edelim.

Bilip bilmediğimiz her konu hakkında fikir beyan etmeyelim.

İnsanlarla konuşurken “hanımefendi, beyefendi” hitaplarını kullanalım.

Bizimle konuşan kişiye tam dönelim, sözünü kesmeden, dikkatlice dinleyelim.

Konuşmalarımızda argolu, küfürlü tabirlere yer vermeyelim.

Kalabalık bir ortamda biriyle gizli konuşma, kaş göz işareti yapmayalım.

İnsanlara karşı düşüncelerimizi yüzlerine söyleyelim; arkadan çekiştirmeyelim, gıybet yapmayalım.

İnsanlara bize ait olan kelimelerle selâm verelim, 

Yüzyüze, telefonda, genel ağ’da (internet) ne konuştuğumuza dikkat edelim.

Gençler yaşlılara, yaşlılar gençlere nasıl sesleniyor? Hiç dikkat ettiniz mi?

Kıyafetimize, oturup kalkışımıza itina gösterelim.

Kurallarına uygun cümleler kuralım,  ne olduğu belli olmayan kısaltmalar yapmayalım.

Şahsî temizliğimize dikkat edelim, kimseyi  rahatsız etmeyelim.

Uygun olmayan zamanlarda kimseyi aramayalım.

Eleştireyim derken hakaret dolu cümleler kurmayalım.

Hangi mantıkla olursa olsun yalan söylemeyelim.

Menfaat için riyakârca tavır göstermeyelim.

Başkasının hoşuna gitmeyecek tiksindirici şeyler yapmayalım.

Toplum içinde ayak ayak üstüne atmayalım.

Davet edilmeden bir yere yemeğe gitmeyelim.

Hastaları ziyaret edelim, cenaze merasimlerine katılalım, davete icabet edelim.

Misafirleri kapıya kadar uğurlayalım.

İnsanlarda kusur arama peşinde olmayalım.

Allah için yardımlaşalım, yardımları gizli yapalım.

Mahiyeti ne olursa olsun iyi işleri küçük görmeyelim.

İnsanlar arasında laf getirip götürmeyelim.

Üstümüze vazife olmayan işlere karışmayalım.

Cahil insanlarla tartışmayalım, haklı bile olsak vazgeçelim.

Eş, dost, arkadaş, akraba; kimseye sıkıntı vermeyelim.

İnsanlara saygılı olalım; tabiata ve diğer canlılara iyi davranalım.

Kötü söz söylemekten, lânet etmekten kaçınalım.

İnce kalpli, merhametli, iyilik yapmayı arzu eden, kin tutmayan, alay etmeyen bir insan olmak için gayret edelim. Yaptığımız iyilikleri, bize yapılan kötülükleri unutmaya gayret edelim.

Unutmayalım: Merhamet medeniyeti, kendi ahlâk ve kültür kodlarına göre mayalanmış kişi ve toplumlar tarafından inşa edilebilir.

11.01.2019

Mehmet Yavuz AY

Yorum Ekle
Yorumlar (23)
Necmettin keleş | 08.02.2019 21:48
Evet anim her müslünsnda olması gereken her çocuğa ailede ve okulda ders olarak verilmesi gereken konular
Nevzat çelik | 18.01.2019 08:39
Allah razı olsun abi gerçekten çok güzel öğütler tespitler
Sefa | 13.01.2019 22:49
Kaleminize sağlık.... Allah razı olsun...
Ahmet kılıç | 13.01.2019 22:35
Allah razı olsun abi bu kuralları toplumun büyük bir bölümü unutmuş malesef rabbim senden razi olsun inşallah
Mahmut Ay | 13.01.2019 11:19
Çok güzel, çok beğendim
Elmas Şahin | 13.01.2019 11:13
Ne kadar haklı ve ne kadar doğru tespitler.Çok bilinen ama çok unutulan konular.Allah razı olsun.Kaleminize sağlık.
Metin Artut | 12.01.2019 15:27
Teşekkürler,her harfinin altına imza atarım.ALLAH ve Resul'u sizden razı olsun.selam ve dua ile.ALLAH'a emanet olunuz.
Hidayet ÇELİK | 12.01.2019 11:51
Peygamberimiz "ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim" demiş. Her ne kadar "ahlak" daha geniş bir kavramsa da, yazınızda belirttiğiniz hususlar önemli köşetaşlarıdır. Maalesef biz müslümanlar, yazınızda da gayet güzel ifadelerle belirttiğiniz gibi, bu hususlarda da sığ bir anlayış ve yaşayış içindeyiz. Selamlar...
Yahya ÖZTÜRK | 12.01.2019 08:59
Amenna ve saddekna. Eline kalemine sağlık sevgili kardeşim.
Mehmet Doruk | 11.01.2019 22:52
Yazılarınızı severek okuyor paylaşıyorum çok güzel ellerinize sağlık
Mehmet Doruk | 11.01.2019 22:39
Çok güzel yazı ve öğüt dizeleri çok teşekkür ediyorum herkesin okuyup uygulaması dileklerimle
Mehmet Doruk | 11.01.2019 22:38
Çok güzel yazı ve öğüt dizeleri çok teşekkür ediyorum herkesin okuyup uygulaması dileklerimle
Aydan | 11.01.2019 14:26
Yazi onemli cok hususlara isaret ediyor. Tabi öğretimi ve egitimi verilmemis konularda, insanı ve toplumu suçlayıp durmak boşa kürek çekmek olur. Normal durumda bu egitimi aile vermelidir. Fakat pek çok sebeple günümüzde bu mümkün olmamaktadır. Bu sebeple bu konuda iyi duruma gelmek icin ADABI MUAŞERET/INSANLAR ARASI ILISKILERDE EDEP VE TERBIYE adi ile konulacak bir ders gerekir. Bu derste de istenilen her davranışın 'Neden?' şeklinde gelecek sorusu cevaplanmalıdır. Insanlar nedenini bilmedikleri davranışları ahlak haline getiremiyorlar. Bu önemli konuyu gündeme getirdiginiz icin tekrar takrar teşekkür ederim. Selamlar
Altınay Bekonova | 11.01.2019 14:01
Çok güzel bir makale
Ayhan Şahin | 11.01.2019 13:09
Çok güzel bir yazı
Bülent Yerlikaya | 11.01.2019 12:45
Çoook güzel
Gülsüm Topal | 11.01.2019 12:44
Çok güzelmiş Derste öğrencilerime okudum teşekkür ederim
Bekir Topal | 11.01.2019 11:47
Çok güzel kaleminize düşüncenize sağlık
Yalçın Erdogan | 11.01.2019 11:36
Gerçekten çok güzel.
Süleyha Kara | 11.01.2019 11:35
gayet iyi yazmışsınız kalemine sağlık. Selamlar
Cihat Çelik | 11.01.2019 11:33
Hz peygamber asm buyurmuş Eddebeni Rabbi ve ahseni te'dibi Yani rabbim beni en güzel şekide edeblendirdi Sünnete uyalım yeter
Erdoğan Dönmez | 11.01.2019 11:25
Önce kendimizi yemeğe davet ettirip, ardından bu davete İCABET etmemiz uygun olur sanırım.
Sami ÖZ | 11.01.2019 10:46
Edep sınırlarının ayaklar altına alındığı şu zamanda yerinde yapılan bu uyarılar için teşekkür ederim Üstadım. Sağlık ve afiyetler dilerim.